هواکش(فن) ماشینی است که از آن برای تولید جریان در داخل یک سیال که معمولا گازی مانند هوا است، استفاده می شود.
این کار با چرخش تعدادی پره ها متصل به یک هاب و شفت که توسط یک موتور و یا توربین رانده می شوند، به دست می آید.
هواکش صنعتی شامل یک مجموعه دوار از تیغه ها یا پره ها است که در هوا حرکت می کنند.
مجموعه دوار پره ها و توپی به عنوان ایمپلر یا پروانه ، روتور یا رانر شناخته می شوند.
ساخت هواکش صنعتی چگونه است ؟
معمولا اجزای هواکش در داخل نوعی محفظه قرار می گیرند که ممکن است جریان هوا را به صورتی هدایت کند که مانع برخورد اشیا یا پره های فن شود و ایمنی را افزایش دهد. بیشتر هواکش ها به وسیله موتور الکتریکی رانده می شوند.
هر کدام از این اجزای در کارخانه به صورت مجزا تولید شده و برای ساخت یک هواکش سره هم می شوند.
انواع هواکش ها
هواکش ها با توجه به جهت جریان هوا نسبت به محور هواکش به دو دسته زیر تقسیم میشوند:
هواکش گریز از مرکز
هواکش گریز از مرکز (هواکش سانتریفوژ) به وسیله نیروی گریز از مرکز، هوا را به جریان میاندازد.
در این گونه هواکش ها زاویه ورود و خروج هوا ۹۰ درجه است.
فن سانتریفیوژ معمولترین نوع هواکش های مورد استفاده در صنایع هستند.
در این هواکش ها ، هوا از بخش پروانه به سمت پرهها حرکت کرده و انرژی جنبشی آن زیاد میشود.
این انرژی جنبشی قبل از ورود به بخش خروجی به انرژی فشاری تبدیل شده و در نتیجه فشار هوا بالا میرود.
هواکش های سانتریفوژ برای جریانهای حاوی ذرات ( رطوبت و گرد و غبار ) ، برای انتقال مواد و همچنین برای سیستم های دارای دمای بالا کاربرد دارد.
هواکش محوری
در هواکش صنعتی محوری (هواکش آکسیال) ، جریان هوا موازی محور هواکش است.
سه نوع عمده هواکش های محوری عبارتند از:
- هواکشهای پروانهای
- هواکش های لوله محوری
- هواکش های پره محوری (جت فن)
هواکش های محوری دارای قاب که داخل پنجره و دیوار نصب میشوند، هواکش های به کار رفته در رایانهها، پنکههای سقفی و رومیزی و هواکش های محوری کانالی استفاده شده در صنعت جز این دسته از هواکش ها قرار میگیرند.
اجزای یک هواکش (فن)
هواکشها به غیر از پروانه و بدنه (Housing) که از اجزا مهم یک هواکش بشمار میروند شامل متعلقاتی میباشند که کارکرد صحیح سیستم موکول به درستی طراحی و انتخاب آنها است.
این متعلقات به شرح زیر میباشند:
-
الکتروموتور
نوعی ماشین الکتریکی است که الکتریسیته را به حرکت (چرخش) تبدیل میکند. عمل عکس آن که تبدیل حرکت (چرخش) به الکتریسیته است، توسط ژنراتور انجام میشود. این دو وسیله بجز در عملکرد، مشابه یکدیگر هستند.
اکثر موتورهای الکتریکی توسط الکترومغناطیس کار میکنند، اما موتورهایی که بر اساس پدیدههای دیگری نظیر نیروی الکترواستاتیک و اثر پیزوالکتریک کار میکنند، هم وجود دارند که البته کاربردهای خاص (و اندکی) دارند.
-
پولی
برای مفهموم مکانیکی پولی، قرقره (مکانیک) را ببینید.
- تسمه
تسمه یک حلقه از مادهای انعطافپذیر است که برای ایجاد پیوند مکانیکی و انتقال انرژی بین دو یا چند شفت استفاده میشود. تسمهها به دور پولیها پیچیده حلقه میزنند.
-
یاتاقان
وسیلهای است که اجازه حرکت نسبیِ مشخصی را بین دو یا بیشتر از دو قطعه میدهد که بهطور نمونه به صورت چرخش یا حرکت خطی است.
یاتاقانها را میتوان به صورت گستردهای بر طبق حرکتی که مجازند داشته باشند یا براساس اصول کاریشان و همچنین جهت بارهای اعمالی که میتوانند تحمل کنند، طبقهبندی کرد.
-
شفت (محور)
شفت یا شافت عضو دورانی یا رفت و برگشتی است که برای انتقال نیرو و گشتاور بکار میرود و تحت تأثیر تنش پیچشی و خمش قرار دارد و به سه گروه ثابت، مفصلی و قابل خمش تقسیم میشود.